भिमाशंकर

भगवान शंकराचं मुख्य स्थान हिमालयातील कैलास जरी असलं तरी पश्चिम घाटाच्या डोंगररांगाही त्याला प्रिय आहेत. सह्यादीतल्या अशा कितीतरी सुरम्य... दाट रानांनी वेढलेल्या ठिकाणी त्याच्या वास्तव्याच्या जागा आहेत. या दुर्गम जागांच्या भोवती परंपरेने अनेक कथा गुंफलेल्या आहेत. अशीच एक पौराणिक कथा... एका अरण्यात भीमक नावाचा राजा उग्र तप करत होता. त्याच्या तपावर श्रीशंकर प्रसन्न झाले व त्यांनी राजाला दर्शन दिलं. त्या वेळी शिवाच्या अंगावरून घामाच्या धारा वाहत होत्या. राजाने त्या धारांची नदी होऊ दे. अशी शिवाजवळ प्रार्थना केली. शिवाने ' तथास्तु ' म्हटलं... आणि भीमेचा उगम झाला. स्थळाला नाव पडलं... भिमाशंकर.

इथल्या संपन्न निसर्ग... घनदाट जंगल... भरपूर कोसळणारा पर्जन्य... मेघांनी वेढलेला आसमंत... साहजिकच परिसर मंतरलेला. मनातली देवाची कल्पना वृद्धिंगत करणारा... त्यातच शंकराचं बारा ज्योतिलिंगापैकी एक देऊळ... यामुळे मराठी श्रद्धाळू मनाचा ओढा इथे पूवीर्पासून आहे. Bhimashankar भिमाशंकरला रस्त्याने जायला पुणेनगर रस्त्यावरच्या मंचरला फाटा आहे. मंुबईहून हे अंतर अडीचशे-पावणेतीनशे किमी एवढं आहे. पुण्याहून भिमाशंकर 168 किमी आहे. मंुबईहून जायला दोन मार्ग आहेत. पहिला मार्ग म्हणजे कल्याणनगर रस्त्याने मुरबाड , माळशेज घाट पार करत आळेफाटा गाठायचं. पुढे पुण्याच्या दिशेला असलेल्या नारायणगाव मागेर् मंचरला वळायचं. दुसरा मार्ग म्हणजे मंुबई-पुणे मार्गावरील लोणावळा ओलांडून तळेगावहून आतल्या रस्त्याने राजगुरूनगर मागेर् मंचर गाठायचं. मंचर-भिमाशंकर हे अंतर साधारण 70 किमी असून मार्ग दाट जंगलाचा व निर्जन आहे. पावसाळ्यात या भागात प्रचंड धुकं असतं. Bhimashankar कोकणातून भिमाशंकरला पायी जाण्याचा मुख्य मार्ग खांडसहून आहे. कर्जत खांडस अंतर सुमारे 14 किमी आहे. कर्जत-मुरबाड रस्त्यावर कशेळे आहे. इथून खांडसला जायचा वळण आहे. खांडसहून भिमाशंकरचा ट्रेक साधारण अकरा किमीचा खड्या चढणीचा आहे. इथूनदेखील वर जाणारे दोन मार्ग आहेत. दोन्ही वाटा डोंगराच्या पहिल्या पठारावर मिळतात. एक मार्ग ' गणपतीघाट ' या नावाने ओळखला जातो. हा रस्ता थोडा वळण घेऊन जाणारा (ञ्जह्मड्ड 1 द्गह्मह्यद्ग) असला तरी अतिशय निधोर्क आहे. दुसरा मार्ग शिडीचा रस्ता म्हणून डोंगरभटक्यांना परिचित आहे. या मार्गातली तीन-चार ठिकाणे अतिधोकादायक आहेत. इथे दोन ठिकाणी कपरीत शिड्या लावलेल्या आहेत. पहिल्या पठारावर जाणारा हा मार्ग एका उभ्या कड्याच्या कपारींमध्ये काढलेल्या असल्याने पावसाळ्यात पूर्णपणे निसरडा होतो व बहुतेक टप्पे दरीच्या बाजूने असल्याने द्ग 3 श्चश्ाह्यद्गस्त्र आहेत. असं जरी असलं तरी नेहमीच्या सराईत भटक्यांना या साहसी मार्गाने जाण्याची ओढ असते. तरुणांच्या सहज प्रवृत्तीप्रमाणे त्यांना थरार अनुभवायला आवडतोच. पण जरा जपूनच गेलं पाहिजे. Bhimashankar या पठारावर वाटेपासून थोडादूर पदरचा किल्ला आहे. याला ' कलावंतीणीचा महाल ' असंही म्हणतात. या डोंगररांगेच्या वातावरणात खूपच गारवा असतो. त्यातच वरती घाटावर भन्नाट वारादेखील असतो. त्यामुळे आपल्या सॅकमधले सगळे कपडे प्लास्टिकमध्ये चकाडबंद केलेले असावेत. रात्री काढलेले बूट सकाळी घालताना मात्र तपासूनच घालावेत. कारण जंगल दाट असल्याने व बाहेरच्या गारव्यामुळे किडीकिरडू तुमच्या उबदार बुटांचा आश्रय घेण्याची दाट शक्यता आहे. हा भाग दुर्गम असल्याने वीजदेखील अनेक वेळा जाते. त्यामुळे सोबत उत्तम विजेचीर व मेणबत्या ठेवाव्यात. सगळा ट्रेक दाट रानातून जात असल्याने मळलेल्या वाटेव्यतिरिक्त गुरांच्या अनेक वाटा आहेत. या वाटांवर भरकटण्याची शक्यता दाट आहे. त्यामुळे खांडसहून स्थानिक माणूस घेणं अत्यावश्यक आहे. खांडराहून कर्जतला जाणारी शेवटची बस संध्याकाळी चारला असल्याने परतीचा प्रवास लवकर सुरू करावा. Bhimashankar मंदिराच्या अगदी शेवटपर्यंत बस जाते. मंदिर थोडं खालच्या बाजूला असल्याने पाच मिनिटं दगडी पायऱ्या उतराव्या लागतात. मंदिराची बांधणी साधी असून गाभारा मोठा आहे. मंदिरासमोर भल्यामोठ्या दगडी खांबांना लटकवलेली प्रचंड घंटा आहे. देवळाच्या आजूबाजूला पुजारयांच्या घरांतून राहण्या- जेवण्याची उत्तम व्यवस्था होते. तसंच आजूबाजूच्या धर्मशाळा व खानावळी आहेत. महाराष्ट्र पर्यटन मंडळाची व्यवस्था या जागेपासून पाच सात मिनिटांवर आहे. या समृद्ध जंगलात... अभयारण्यात विविध प्रकारचे वन्यजीवन आहे. इथे आढळणारी भली मोठी खार... शेकरू... विशेष प्रसिद्ध आहे. तिथल्या अरण्यात नाना प्रकारच्या औषधी वनस्पती मिळतात. पावसाळ्यात रात्री चमचमणाऱ्या वनस्पतीदेखील आहेत. ग्रुप जर मोठा असेल व जंगलात फिरायची आवड असेल तर इथे भटकायला खूप मजा आहे. सोळा सतरा किमीवर असलेल्या अहुपे या गावापर्यंतचे जंगल अनेक अदूत गोष्टींनी भरलेले आहे. या पठारावरून समोरची माथेरानची डोंगररांग , गोरख , मच्छिंदचे सुळके , हरिश्चंदगड , नाण्याचा अंगठा... असा विशाल परिसर नजरेत येतो. Bhimashankar तर अशा निसर्गाचे भव्य रूप असलेल्या भिमाशंकरचा फेरफटका अंर्तमनाला असीम शांततेची अनुभूती देणारा... तरुणांच्या सळसळत्या चैतन्याला वाव देणारा...